Klucz do zdrowia dzieci i młodzieży

25 i 26 stycznia 2019 r. odbył się IV Narodowy Kongres Żywieniowy, podczas którego ogłoszono nową Piramidę Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży.

Zaprezentowane zmiany dotyczą głównie zaleceń związanych z trybem życia, jaki obecnie prowadzą młodzi ludzie. Celem jest walka z nadwagą i otyłością. Ma to nastąpić poprzez promowanie podstawy Piramidy, czyli aktywności fizycznej wraz z innymi elementami stylu życia m.in. odpowiednią ilością snu i ograniczeniem czasu spędzanego przed urządzeniami elektronicznymi. 
Jednym z największych niebezpieczeństw wynikających z nieprawidłowego stylu życia dzieci i młodzieży jest wzrost problemów związanych z zachowaniem prawidłowej masy ciała. Wstępne wyniki badań HBSC 2018 wskazują, że aktualnie nadwaga i otyłość dotyczą 26% 11-latków, 24% 13-latków i 15% 15-latków1. Natomiast w grupie 8-latków problem ten dotyczy aż 1/3 dzieci. Eksperci regularnie aktualizują zalecenia dotyczące prawidłowego trybu życia, tak aby były zgodne z obecnym stanem wiedzy. Przykładem jest najnowsza wersja Piramidy Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży ogłoszona przez Instytut Żywności i Żywienia podczas IV Narodowego Kongresu Żywieniowego. Wśród nowych rekomendacji znalazły się m.in. odpowiednia ilość snu, kontrolowanie rozwoju fizycznego oraz ograniczenie czasu spędzanego przed komputerem lub telewizorem. 
– Nasza Piramida uległa pewnym zmianom - mówi prof. dr hab. med. Mirosław Jarosz, dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia. - Coraz więcej jest nadwagi i otyłości w Polsce i na świecie, i wiemy również, że wiele dodatkowych, nowych czynników związanych ze stylem życia wpływa na to zjawisko. W związku z tym do podstawy Piramidy, tam gdzie jest aktywność fizyczna, dołożyliśmy sen i zasadę „wysypiaj się”. Kolejnym elementem, bardzo istotnym, jest racjonalne korzystanie z urządzeń elektronicznych. Wprowadziliśmy pewne ograniczenie – do 2 godzin dziennie. Będzie więcej czasu na aktywność fizyczną, którą musimy bardziej promować. Aktywność fizyczna jest bardzo eksponowana w naszych zaleceniach, dlatego że obecnie Polska, jeśli chodzi o dzieci i młodzież, jest pod tym względem na przedostatnim miejscu w Europie. 80% dzieci  ma siedzący tryb życia. To, można powiedzieć, już katastrofa. Kolejną zmianą, którą wprowadziliśmy, jest „kontroluj swoją masę ciała” – to jest bardzo ważny element. Co zrobić, żeby jak najszybciej zacząć poprawiać zdrowie Polaków, ale przede wszystkim zwalczać otyłość? Przedmiot „zdrowie w szkole”. Przedmiot, który powinien być podniesiony do wysokiej rangi tak jak matematyka, język obcy, język polski. Tylko wtedy dzieci zdobędą dobre podstawy edukacji i będą poruszały się w sferze wyborów i nawyków żywieniowych bezstresowo, to będzie coś naturalnego.
Wprowadzone w Piramidzie zmiany mają poprawić styl życia dzieci i młodzieży, w tym zwiększyć ich aktywność fizyczną. Zaleca się im  przynajmniej 60 minut ruchu dziennie. Specjaliści rekomendują też, aby 3 razy w tygodniu pamiętać o ćwiczeniach zwiększających tkankę mięśniową i mineralizację kości, a zmniejszających tkankę tłuszczową. Tymczasem w Polsce zalecany poziom aktywności fizycznej stwierdzono tylko u 24,2% badanej młodzieży w wieku od 11 do 15 lat. Oznacza to, że zdrowie ponad 3/4 populacji w tym wieku jest zagrożone z powodu zbyt małej ilości ruchu. 
* Lekkoatletyka – sposób na spełnienie zaleceń ekspertów
Coraz bardziej świadome wagi problemu otyłości wśród najmłodszych są firmy odpowiedzialne społecznie. Przykładem jest strategiczny partner kongresu – Nestlé Polska. Firma, w ramach globalnej inicjatywy Nestlé for Healthier Kids, podejmuje m.in. akcje mające na celu kształtowanie nawyków związanych z właściwym stylem życia u dzieci i młodzieży. Od 2014 r. zaangażowana jest w prowadzony przez Polski Związek Lekkiej Atletyki (PZLA) ogólnopolski program edukacyjny Lekkoatletyka dla każdego (LDK).
– Jesteśmy strategicznym partnerem Narodowego Kongresu Żywieniowego - mówi Blanka Mellova, kierownik Centrum ds. Żywienia, Zdrowia i Wellness z Nestlé Polska. – Jako firma uczestniczymy w działaniach i w programie „Lekkoatletyka dla każdego”, który objął dotychczas ponad 300 tys. dzieci. Ta grupa na pewno mniej cierpi na nadwagę i otyłość. Różnica jest dosyć spora, ponieważ aż 25% dzieci, które nie ćwiczą, ma nieprawidłową masę ciała, a w naszym wypadku, jeżeli dzieci regularnie ćwiczą, uczestniczą w programie, ten odsetek jest obniżony do 9%. Co jest ważne, w programie nie chodzi tylko o aktywność, ale również o zmianę trybu życia na bardziej świadomy, ponieważ częścią programu są też szkolenia żywieniowe, warsztaty i wykłady żywieniowe. Tak pomagamy dzieciom dokonywać bardziej świadomych wyborów i mamy nadzieję, że w przyszłości będą zdrowsze, będą mogły żyć w pełni sił.
Chcąc sprawdzić wpływ regularnych ćwiczeń na zdrowie i kondycję nastolatków, przeprowadzono – wspólnie z Wydziałem Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego oraz PZLA badanie #zacznijodlekkiej. Objęło ono ponad 1000 nastolatków w wieku od 12 do 13 lat – zarówno ćwiczących w ramach LDK, jak i niećwiczących. Okazało się, że 80% osób regularnie uprawiających różne dyscypliny lekkoatletyczne miało lepsze parametry fizyczne – w tym  m.in. mniejszą masę ciała i mniejszy obwód talii - niż ich niećwiczący rówieśnicy. Wśród ćwiczących zaobserwowano również wyższą częstość występowania niskiej zawartości tkanki tłuszczowej (36,3% nastolatków) niż w grupie kontrolnej (21,5% nastolatków), a 43,2% z nich miało też wysoką zawartość masy mięśniowej (powyżej 50% masy ciała), podczas gdy taki poziom jej zawartości osiągnęło zaledwie 26,4% niećwiczących nastolatków. Wykazano też, że wśród osób uprawiających sport 30% (o 8,5% więcej niż w grupie niećwiczącej) charakteryzowało się tzw. „profilem mistrza”. To zespół cech, które zwiększają szansę na sukces w przyszłości. Zatem regularna aktywność fizyczna to przepis nie tylko na prawidłowy rozwój młodego organizmu, ale większa szansa na sukces w przyszłości – podsumowuje Blanka Mellova.